İmar para cezaları; 3194 sayılı İmar Kanunu’nun 42. maddesinde düzenlenmiştir.  

3194 sayılı İmar Kanunu’nun 42. maddesi; Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilmiş; yeni yasal düzenleme kabul edilen 5940 sayılı yasanın; 17 Aralık 2009 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmesi ile mümkün olabilmiştir. 

5940 sayılı Kanunla yapılan imar para cezalarına ilişkin düzenleme, İmar Kanunu’nun birinci fıkrasında yer alan para cezalarının Anayasa Mahkemesince iptal edilmesi üzerine Kararın gerekçeleri ve uygulamada alınan Danıştay kararları dikkate alınarak gerçekleştirilmiştir. 

Öncelikle belirtmek gerekir ki, Yargıtay’ın yerleşik içtihatlarında İmar Para Cezalarında idari yargının görevli olduğunu belirtilmektedir. “3194 sayılı İmar Kanunu’nun 5940 sayılı Kanunla değişik 42. maddesi uyarınca verilen para cezalarına karşı açılacak davaların çözümünde idari yargı yerinin görevli olduğu….” (T.C YARGITAY 19.Ceza Dairesi Esas: 2017/ 4262   Karar: 2018 / 73 Karar Tarihi: 15.01.2018)

5940 sayılı yasadaki düzenleme ile imar mevzuatına aykırılık teşkil eden fiil ve hallerin tespit edildiği tarihten itibaren on iş günü içinde ilgili idare encümenince sorumlular hakkında, üstlenilen her bir sorumluluk için ayrı ayrı olarak para cezasının uygulanacağı, ruhsat alınmaksızın veya ruhsata, ruhsat eki etüt ve projelere veya imar mevzuatına aykırı olarak yapılan yapının sahibine, yapı müteahhidine veya aykırılığı altı iş günü içinde idareye bildirmeyen ilgili fenni mesullere yapının mülkiyet durumuna, bulunduğu alanın özelliğine, durumuna, niteliğine ve sınıfına, yerleşmeye ve çevreye etkisine, can ve mal emniyetini tehdit edip etmediğine ve aykırılığın büyüklüğüne göre, bin Türk Lirası’ndan az olmamak üzere, Bakanlıkça belirlenen yapı sınıflarına ve gruplarına göre yapının inşaat alanı üzerinden hesaplanmak üzere, mevzuata aykırılığın her bir metrekaresi için idari para cezaları uygulanacağı açıklanmıştır. 

Yeni düzenleme ile hazırlanan yasa maddesi uzunluğu itibarı ile kanun hazırlama tekniğine ve yöntemlerine göre bir hayli farklılık göstermektedir.  

İmar Kanunu’nun 42. maddesine göre; bu maddede belirtilen ve imar mevzuatına aykırılık teşkil eden fiil ve hallerin tespit edildiği tarihten itibaren on iş günü içinde ilgili idare encümenince sorumlular hakkında, üstlenilen her bir sorumluluk için ayrı ayrı olarak bu maddede belirtilen idari müeyyideler uygulanır. 

PARA CEZALARININ VERİLECEĞİ KİŞİLER;

Ruhsat alınmaksızın veya ruhsata, ruhsat eki etüt ve projelere veya imar mevzuatına aykırı olarak yapı yapılırsa;

• yapının sahibine,
• yapı müteahhidine veya
• aykırılığı altı iş günü içinde idareye bildirmeyen ilgili fenni mesullere

Ve 3194 sayılı İmar Kanunu’nun; 18, 28, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 40 ve 41. maddelerde belirtilen mükellefiyetleri yerine getirmeyen veya bu maddelere aykırı davranışlarda;

• yapı veya parsel sahibine,
• harita, plan, etüt ve proje müelliflerine,
• fenni mesullere,
• yapı müteahhidine ve şantiye şefine,

İmar kanunu 39. maddeye göre tehlike arzeden binayı yıkmayan;

• yapı sahibine

muhtarlık izni olmaksızın yapı yapan;

• yapı sahibine,

ilgisine göre ayrı ayrı olmak üzere idari para cezası verilir. 

a. Yapı Sahibi

En basit tanımlamayla “Yapı Sahibi”, ruhsatsız yapıyı veya ruhsata aykırılığı yapan kişidir.

Anayasa Mahkemesinin 12.11.2019 tarihli ve Başvuru Numarası: 2016/866 sayılı kararında; “…yapı sahibi ibaresinden anlaşılması gereken, yapıyı mevzuata aykırı inşa eden kişidir (bkz. §§ 28,29). Yine bu kararlarda, idarelerce gerekli araştırma yapılarak mevzuata aykırı inşaat yapan kişi tespit edilmeksizin doğrudan yapının mülkiyet sahibine para cezası verilmesinin kanunun amacı ve anlamı ile bağdaşmayan bir sonuç doğuracağı vurgulanmıştır.” şeklinde ifade edilmiştir.

Danıştay 14 Dairesinin 27.02.2019 tarihli ve E:2018/5803, K:2019/1436 sayılı kararında da; “…Yapı sahibinin ise her zaman taşınmaz maliki ile aynı kişi olması zorunlu olmadığından, ruhsatsız yapıyı yapan kişinin taşınmaz malikinden farklı bir kişi olduğunun anlaşılması durumunda, taşınmaz maliki adına değil, yapıyı yapan adına para cezası verilmesi gerekmektedir.” ifadelerine yer verilmiştir.

Somut olayın özelliğine göre ruhsatsız yapıyı veya aykırılığı kimin yaptığını tespit etmek bazı durumlarda belediyelerin, bazı durumlarda ise bu aykırılıkları yapmadığını iddia eden malikin sorumluluğunda kabul edilmektedir.

Bu nedenle, imara aykırılıktan yapı sahibi olarak kimin sorumlu olacağını her olaya göre ayrı ayrı değerlendirmek gerekir.

• Kat karşılığı inşaat sözleşmesine göre yapılan ruhsatlı binada imara aykırı kısımlar varsa, arsa sahiplerine para cezası verilemez.

“…Yukarıda bahsedilen kat karşılığı inşaat sözleşmesine göre "ruhsata aykırılıkları yapan" kişi olan yüklenici firma, imar para cezasının muhatabı olacağından, bu hususta araştırma yapılarak ona göre para cezası tesis edilmesi gerekirken, arsa sahibi davacılar adına para cezası verilmesine ilişkin dava konusu işlemde hukuka uyarlık görülmemiştir.” (Danıştay 14. Dairesi, 27.02.2019 tarih ve E:2018/5803, K:2019/1436 sayılı kararı)

• Yapının ilk inşa edildiği aşamadan kaynaklanan aykırılıklar nedeniyle, sonradan bağımsız bölüm satın alan kişilere para cezası verilemez.

“Bu durumda; dava konusu aykırılıkların yapım aşamasında meydana geldiği, sonradan proje ve eklerine aykırı ilave niteliği taşımadığı ve yapıyı sonradan satın alan davacının olayda herhangi bir dahlinin olmadığı bilgisi karşısında, davacının bu aykırılıklardan sorumlu tutulamayacağı” (Danıştay 14. D., E. 2014/7357 K. 2015/899 T. 4.2.2015)

• Sonradan yapılması mümkün olan ruhsata aykırılıklar nedeniyle, kural olarak tespit tarihinde malik olan kişiye para cezası verilebilir. Böyle bir durumda, ruhsata aykırılığın kendisi tarafından yapılmadığını iddia eden kişi bunu ispatlamak zorundadır. (Danıştay 6. Dairesi, E. 2019/5781, K. 2019/9499 T. 16.10.2019)

• Sonradan yapılması mümkün olan ruhsata aykırılıklarda, tespit tarihinde malik olan kişi aykırılığı kendisinin yapmadığını, satın aldığı tarihte aykırılığın mevcut olduğunu ispatlarsa, bu kişiye ceza verilemez.

“para cezasına konu yapıların kim ya da kimler tarafından yapıldığı tespit edilerek, gerçek yapı sahibi ya da sahipleri adına para cezası verilmesinin gerektiği, söz konusu ruhsata aykırılıkların davacının yapıyı satın aldığı tarihten önce de mevcut olduğu, söz konusu yapıda bağımsız bölüm maliki olan davacının bu aykırılıklardan sorumluluğunun bulunmadığı, bu durumun cezaların şahsiliği ilkesinin de bir gereği olduğu dikkate alındığında, davacıya para cezası verilmesine ilişkin 14/01/2014 günlü, 2014/98 sayılı dava konusu encümen kararında hukuka uyarlık bulunmadığından İdare Mahkemesi kararının bu kısmında hukuki isabet görülmemiştir.” (Danıştay Kararı - 14. D., E. 2015/2198 K. 2018/952 T. 27.2.2018)

• Müteahhidin ruhsatsız veya ruhsata aykırı yapı yapmasına rıza gösteren arsa sahibine para cezası verilebilir. Fakat, ruhsatsız binadan sonradan daire (arsa hissesi) satın alan kişilere para cezası verilemez. (Danıştay 14. Dairesi, 07.04.2015 tarih ve E:2013/3999, K:2015/2627 sayılı kararı)

• Ruhsatsız yapı satın alan kişiye, satın alma tarihinden önce yapılan kısımlar için para cezası verilemez.

“Bu durumda; suç ve cezaların şahsiliği ilkesi uyarınca, idarece davacının satın aldığı tarihte taşınmazda bulunan yapı ile daha sonra davacı tarafından yapılan ilave kısımlar tespit edilerek davacıya yalnızca bu kısımlar üzerinden para cezası verilmesi gerekirken, böyle bir inceleme yapılmaksızın davacı adına ruhsatsız yapının tamamı üzerinden hesaplanarak verilen para cezasına ilişkin işlemde hukuka uyarlık, aksi yöndeki İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.” (Danıştay 14. D., E. 2014/2922 K. 2016/3046 T. 19.4.2016)

• Mirasçılara, kendilerinin yapmadıkları kısımlar nedeniyle para cezası verilemez.

“…yapı tatil tutanağına konu edilen ruhsatsız yapılardan zemin + 2 normal katlı yapının 17.04.2003 tarihinde vefat eden muris Nurettin Erken'in sağlığında zaten var olduğu, çelik çatı imalatının ise taşınmazın mirasen davacılara intikal ettiği dönemde yapıldığı anlaşılmaktadır.

Bu durumda, davacıların yapı sahibi sıfatına haiz olmadığı anlaşılan zemin + 2 normal katlı ana yapıyı da kapsayacak şekilde hesaplama yapılmak suretiyle verilen idari para cezasına ilişkin belediye encümeni kararında hukuka uyarlık bulunmamaktadır.” İstanbul BİM, 5. İDD, E. 2017/2109 K. 2019/1198 T. 3.4.2019

• Malik ile kiracı arasındaki sözleşmede, kiracının ruhsat almadan yapı ve tadilat yapamayacağı şeklinde madde varsa, malike para cezası verilemez.

“ Bu durumda; "ruhsata aykırılıkları yapan" kişinin imar para cezasının muhatabı olacağından ve ruhsata aykırılıkları yapanın müteahhidi ve kiracısı olduğu anlaşıldığından, davacıya maliki olduğu taşınmaz üzerinde ruhsata aykırı yapı yapıldığından bahisle verilen para cezasında, "Cezaların Şahsiliği" ilkesi açısından hukuka uyarlık bulunmamaktadır.” (Danıştay 14. Dairesi, 29.05.2018 tarih ve E:2015/3246, K:2018/4116 sayılı kararı)

• Birden çok hisseli parsellerde veya birden çok daireden oluşan binalarda, para cezasının muhatabının net bir şekilde encümen kararında gösterilmesi gerekir.

“Bu durumda; cezaların şahsiliği ilkesi gereği ruhsatsız yapıyı yapanın açık ve net olarak belirlenmesi ve yapıyı yapana para cezası verilmesi ve para cezası miktarının yapı sahiplerinin hissesi oranında bir saptama yapılması suretiyle hesaplanması gerekirken, hisseleri oranında bir saptama yapılmaksızın aykırı yapının tamamı üzerinden ve kimden hangi oranda tahsil edileceği belirtilmeden tesis edilen işlemde hukuka uyarlık bulunmadığından, aksi yöndeki İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet görülmemiştir.” (Danıştay 14. Dairesinin 11.09.2018 tarihli ve E:2015/8111, K:2018/5097 sayılı kararı)

b. Yapı Müteahhidi

Yapı müteahhidi de tıpkı yapı sahibi gibi imara aykırılık nedeniyle cezalandırılabilir. Burada dikkat edilmesi gereken husus, yapı sahibi ve müteahhidi aynı kişi veya şirketse, bu kişi veya şirkete hem yapı sahibi hem de yapı müteahhidi sıfatıyla iki defa para cezası verilemeyeceğidir.

“Ruhsatsız ya da ruhsata aykırı yapı yapılması ve yapı sahibi ve müteahhidinin aynı kişi olması durumunda, eylemin tek olduğu dikkate alındığında; 3194 Sayılı İmar Kanununun 42. maddesi uyarınca belirlenecek para cezasının aynı kişiye iki ayrı sıfatından dolayı iki kez verilebileceğinin kabulü, aynı kişinin bir eylem nedeniyle iki kez cezalandırılması sonucunu doğuracağından, mükerrer cezalandırmaya yol açacak bu durumun hakkaniyete ve başta "ne bis in idem" ilkesi olmak üzere hukukun genel ilkelerine uygun olacağından söz edilmesi olanaklı olmadığından, böyle bir durumda maddede öngörülen cezanın, yapı sahibi ve müteahhidi olan kişiye bir kez uygulanması gerekmektedir.” (Danıştay 14. Dairesi, 29.05.2018 tarih ve E:2015/10234, K:2018/4117 sayılı kararı)

c. Fenni Mesul

• Yapı denetim şirketi “fenni mesul” değildir. Bu nedenle, yapı denetim şirketine İmar Kanunu’nun 42. maddesi uyarınca para cezası verilemez.

“Uyuşmazlıkta; yukarıda belirtilen mevzuat hükümlerine göre bir yapı denetim şirketinin görev ve sorumlulukları ile uygulanacak idari yaptırımların 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun maddelerinde düzenlendiği, 3194 sayılı İmar Kanununda düzenlenen fenni mesullük yetki ve sorumluluğunun bulunmadığı, dolayısıyla söz konusu inşaatın ruhsat ve eklerine aykırı yapılmasından davacı yapı denetim kuruluşunun fenni mesul olarak sorumlu tutulamayacağı sonucuna varılmıştır. Bu durumda, davalı idarenin, uyuşmazlığa konu yapının ruhsat ve eklerine aykırı yapıldığından bahisle davacı şirkete yapı denetim kuruluşu (fenni mesul) sıfatı nedeniyle 3194 sayılı İmar Kanununun 42. maddesi uyarınca imar para cezası verilmesine ilişkin 24.10.2014 günlü, 169 sayılı işleminde hukuka uyarlık, aksi yöndeki temyize konu para cezasının 122.545,58 TL'lik kısmı yönünden davanın reddi yolundaki İdare Mahkemesi kararında ise hukuki isabet görülmemiştir.” Danıştay Kararı - 14. D., E. 2015/10086 K. 2018/5342 T. 18.9.2018,; 14. D., E. 2018/5000 K. 2019/153 T. 16.1.2019; Danıştay 6. Dairesi, E.2019/7029, K.2019/9400 T. 15.10.2019)

• Fenni mesule sadece kendi uzmanlık alanındaki imara aykırılıklar nedeniyle para cezası verilebilir.

“…söz konusu fenni mesullerin sorumluluğundan bahsedilebilmesi için kendi uzmanlık alanları ile ilgili denetim faaliyetini yerine getirmediklerine veya imara aykırılığı altı iş günü içinde idareye bildirmediklerine ilişkin somut tespitin bulunması gerektiğinden, yapıda tespit edilen imara aykırı durumun davacı fenni mesullerin uzmanlık alanı ile ilgili olup olmadığı, bu hususa ilişkin denetim faaliyetinin veya bildirim yükümlülüğünün yerine getirilmediğine ilişkin yeterli tespit bulunup bulunmadığının araştırılarak….” (Danıştay 14. Dairesi, E. 2015/11084, K. 2018/1932, T. 27.3.2018)

PARA CEZASI VERECEK MERCİİLER;

• belediye sınırları içinde belediye encümeni,
• belediye sınırları dışında il (genel meclisi) encümeni tarafından ceza uygulanır.

İmar para cezası; imar mevzuatına aykırılık teşkil eden fiil ve hallerde uygulanır.  

a) Bakanlıkça belirlenen yapı sınıflarına ve gruplarına göre yapının inşaat alanı üzerinden hesaplanmak üzere, mevzuata aykırılığın her bir metrekaresi için;

1) I. sınıf A grubu yapılara üç, B grubu yapılara beş Türk Lirası,

2) II. sınıf A grubu yapılara sekiz, B grubu yapılara onbir Türk Lirası,

3) III. sınıf A grubu yapılara onsekiz, B grubu yapılara yirmi Türk Lirası,

4) IV. sınıf A grubu yapılara yirmiüç, B grubu yapılara yirmibeş, C grubu yapılara otuzbir

Türk Lirası,

5) V. sınıf A grubu yapılara otuzsekiz, B grubu yapılara kırkaltı, C grubu yapılara elliiki,

D grubu yapılara altmışüç Türk Lirası, idari para cezası verilir. Bu miktarlar her takvim yılı başından geçerli olmak üzere o yıl için 4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci maddesi hükümleri uyarınca tespit ve ilan edilen yeniden değerleme oranında bir Türk Lirasının küsuru da dikkate alınmak suretiyle artırılarak uygulanır.

Mevzuata aykırılığı yapı inşaat alanı üzerinden hesaplanması mümkün olmayan, yapının cephelerini ve diğer yapı elemanlarını değiştiren veya yapı malzemesi için öngörülen gereklere aykırı bulunan uygulamalar için, Bakanlıkça yayımlanan ve aykırılığa konu imalatın tespiti tarihinde yürürlükte bulunan birim fiyat listesine göre ilgili idarece belirlenen bedelin % 20'si kadar idari para cezası verilir. 

Para cezalarına konu olan alanın hesaplanmasında, aykırılıktan etkilenen alan dikkate alınır. İmara aykırı olan kısım tek başına değil tüm yapı üzerinden hesaplama yapılır.

Cezalandırmayı gerektiren aykırılığa konu yapıda, tahkik edilmesi gereken hususlar 13 adet olup, bunlara göre artırılacak miktarlar aşağıdaki şekilde sıralanmıştır:   

1) Hisseli parselde diğer maliklerin muvafakati alınmaksızın yapılmış ise cezanın % 30'u,

2) Kamuya veya başkasına ait bir parselde yapılmış ise cezanın % 40'ı,

3) Uygulama imar planında veya parselasyon planında "Kamu Tesisi Alanı veya Umumî Hizmet Alanı" olarak belirlenmiş bir alanda yapılmış ise cezanın % 60'ı,

4) Mevcut haliyle veya öngörülen bir afet tehlikesi karşısında can ve mal emniyetini tehdit ediyor ise cezanın % 100'ü,

5) Uygulama imar planı bulunan bir alanda yapılmış ise cezanın % 20'si,

6) Yapılaşmaya yasaklanmış bir alanda yapılmış ise cezanın % 80'i,

7) Özel kanunlar ile belirlenmiş özel imar rejimine tabi bir alanda yapılmış ise cezanın % 50'si,

8) Ruhsatsız ise cezanın % 180'i,

9) Ruhsatı hükümsüz hale gelmesine rağmen inşaatı sürdürülüyor ise cezanın % 50'si,

10) Yapı kullanma izin belgesi alınmış olmakla birlikte, ruhsat alınmaksızın yeni inşaî faaliyete konu ise cezanın % 100'ü,

11) İnşaî faaliyetleri tamamlanmış ve kullanılmıyor ise cezanın % 10'u,

12) İnşaî faaliyetleri tamamlanmış ve kullanılıyor ise cezanın % 20'si,

13) Çevre ve görüntü kirliliğine sebebiyet veriyor ise cezanın % 20'si, (a) ve (b) bentlerinde belirtilen şekilde tespit edilen para cezalarının miktarına göre ayrı ayrı hesap edilerek ilave olunur. 

Mevzuata aykırı yapının alanı ile yapı sınıfı ve grubuna göre yukarıda belirtilen rakam çarpılmak suretiyle idari para cezasının ilk aşaması tamamlanmış olur. Para cezalarına konu olan alanın hesaplanmasında, aykırılıktan etkilenen alan dikkate alınır. Para cezalarına konu olan alanın hesaplanmasında, aykırılıktan etkilenen alan dikkate alınır. 

T.C DANIŞTAY 6.Daire. Esas: 2019/ 20126 Karar: 2019 / 12558. Karar Tarihi: 28.11.2019 kararında, “ Diğer taraftan, ruhsatsız veya ruhsat ve eklerine aykırı olarak yapılan yapılar nedeniyle verilecek para cezası miktarının belirlenmesinde dikkate alınacak temel ölçütün; yapının sınıfı ve grubu ile ruhsatsız veya ruhsata aykırı imalat alanı ve varsa imara aykırılıktan etkilenen alan olduğu anlaşılmaktadır.” İfadeleriyle RUHSATSIZ VEYA RUHSAT VE EKLERİNE AYKIRI OLARAK YAPILAN YAPILAR NEDENİYLE VERİLECEK PARA CEZASI MİKTARININ BELİRLENMESİNDE DİKKATE ALINACAK TEMEL ÖLÇÜTÜN; YAPININ SINIFI VE GRUBU İLE RUHSATSIZ VEYA RUHSATA AYKIRI İMALAT ALANI VE VARSA İMARA AYKIRILIKTAN ETKİLENEN ALAN OLDUĞU hususunu vurgulamaktadır.

Yapıldığı tarih itibarıyla plana ve mevzuata uygun olmakla beraber, mevcut haliyle veya öngörülen bir afet tehlikesi karşısında can ve mal emniyetini tehdit ettiği veya edeceği ilgili idare veya mahkeme kararı ile tespit olunan yapılara, ilgili idarenin yazılı ikazına rağmen idarece tanınan süre içinde takviyede bulunmayan veya bu yapıları 39. madde uyarınca yıkmayan yapı sahibine idari para cezası verilir. 

27. maddeye göre il özel idaresince belirlenmiş köy yerleşme alanı sınırları içinde köyün nüfusuna kayıtlı olan ve köyde sürekli oturanlar tarafından, projeleri il özel idaresince incelenerek fen, sanat ve sağlık şartlarına uygun olmasına rağmen muhtarlık izni olmaksızın konut ve zatî maksatlı tarım ve hayvancılık yapısı inşa edilmesi halinde yapı sahibine bin Türk Lirası idari para cezası verilir. Bu yapılardaki diğer aykırılıklar ve ruhsata tabi tarım ve hayvancılık maksatlı yapılardaki aykırılıklar için verilecek olan idari para cezası, bin Türk Lirası’ndan az olmamak üzere, ikinci fıkraya göre hesaplanan toplam ceza miktarı uygulanır.

Tüm bunların yanında, USULE UYGUN DÜZENLENMİŞ SOMUT, AYRINTILI VE GEREKÇELİ TESPİTLER İÇEREN BİR YAPI TATİL TUTANAĞI DÜZENLENMEDEN YIKIM VE PARA CEZASINA İLİŞKİN İŞLEM TESİS EDİLEMEZ. T.C DANIŞTAY 6.Daire    Esas: 2019/ 6602 Karar: 2020 / 8969   Karar Tarihi: 07.10.2020 kararı ile, “"Yapı Tatil Tutanağı"nın ihtiva etmesi gereken unsurları taşımadığı anlaşılmaktadır. Bu durumda; 3194 sayılı Kanunda belirtilen usule uygun düzenlenmiş somut, ayrıntılı ve gerekçeli tespitler içeren bir yapı tatil tutanağı düzenlenmeden yıkım ve para cezasına ilişkin işlem tesis edilemeyeceğinden, öngörülen usule uygun düzenlenmeyen tutanağa dayalı olarak tesis edilen dava konusu işlemde hukuka uyarlık, işlemin iptali yolundaki İdare Mahkemesi kararında ise sonucu itibarıyla isabetsizlik görülmemiştir.” söz konusu durumu ifade etmiştir.

Yukarıda belirtilen fiil ve hallerin, yapının inşa edilmesi süreci içinde tekrarı halinde, idari para cezaları bir kat artırılarak uygulanır. 

Yukarıdaki fıkralar uyarınca tahsil olunan idari para cezaları, aynı fiil nedeniyle 26.09.2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 184. maddesine göre mahkûm olanlara faizsiz olarak iade edilir.

Yapının bu Kanuna, ilgili diğer mevzuata, plana, ruhsata, ruhsat eki etüt ve projelere uygun hale getirilmesi için idarenin yazılı izni dâhilinde yapılan iş ve işlemler mühür bozma suçu teşkil etmez. 

Müelliflerin, fenni mesul mimar ve mühendislerin, yapı müteahhitlerinin, şantiye şefi mimar ve mühendislerin, imar mevzuatına aykırı fiillerinden dolayı verilen cezaları ve haklarındaki kesinleşmiş mahkeme kararları, kendi kayıtlarına işlenmek ve ilgili mevzuata göre cezai işlem yapılmak üzere, üyesi bulundukları meslek odasına ve Bakanlığa ilgili idarece bildirilir. Bu kişiler, verilen ceza süresi içinde yeni bir iş üstlenemez.

Yapı müteahhidinin yetki belgesi;

a) Yapım işinin ruhsata ve ruhsat eki etüt ve projelere aykırı olarak gerçekleştirilmesi ve 32. maddeye göre verilen süre içinde aykırılığın giderilmemesi halinde beş yıl,

b) Yapım işinde ruhsat eki etüt ve projelere aykırı olarak gerçekleştirilen imalatın can ve mal güvenliğini tehdit etmesi halinde on yıl,

c) Bakanlıkça olumsuz kayıt değerlendirmesi yapılan hallerde bir yıl,

süreyle Bakanlıkça iptal edilir. Yapı müteahhidinin, yapım işlerinden doğan vergi ve sigorta primi borçlarını ödememesi ve diğer sorumluluklarını yerine getirmemesi hallerinde yetki belgesi bir yıldan az olmamak üzere Bakanlıkça iptal edilir ve bunlara sorumluluklarını yerine getirinceye kadar yeni yetki belgesi düzenlenmez. Yetki belgesi iptal edilen yapı müteahhidi yeni yetki belgesi düzenleninceye kadar yeni iş üstlenemez, ancak mevcut işlerini tamamlar. Yetki belgeli yapı müteahhidi olmaksızın başlanılan yapının ruhsatı iptal edilir ve yapı mühürlenir.

İmar para cezasının uygulanması için öncelikle yapının sınıf ve grubunun belirlenmesi gereklidir. Mevzuata aykırı yapının sınıf ve grubu belirlenirken Mimarlık ve Mühendislik Hizmet Bedellerinin Hesabında Kullanılacak Yapı Yaklaşık Birim Maliyetleri Hakkında Tebliğ’lere göre belirlenir. Bu miktarlar her yıl ilgili Bakanlık tarafından tekrar belirlenerek Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girer. Madde konu edilen yapıların sınıf ve grubu da bu tebliğlere göre belirlenir.  

Tüm bunlara ek olarak, YAPI KAYIT BELGESİ VERİLEN YAPILARLA İLGİLİ YIKIM KARARLARI İLE İDARİ PARA CEZALARININ İPTAL EDİLMESİ GEREKMEKTEDİR. (T.C DANIŞTAY 6.Daire   Esas: 2020/ 1809   Karar: 2020 / 9114. Karar Tarihi: 08.10.2020 )

(Bu konudaki videomuza linkten ulaşabilirsiniz: https://www.youtube.com/watch?v=ZTFuMbKJZ5U )